Op dit blog verzamel ik mijn tuinartikelen voor het tijdschrift 'BLAD' dat zes maal per jaar verschijnt in de provincie Groningen. Foto’s aanklikken voor een vergroting.
Nieuwe artikelen verschijnen in juni, de
In míjn tuin...
... heb ik in wat afgelopen jaren een ‘gedoogbeleid’ gevoerd. Ik zit hier in mijn eigen regering, dus dat moet kunnen. Maar als je ziet hoe complex regeren is lijkt het me nu toch beter om de schop maar ter hand te nemen, niet meer te gedogen en aan de slag te gaan met een flinke opknapbeurt. De planten die uit eigen beweging rond mijn blauwe bessenstruik waren opgekomen zijn inmiddels met wortel en al afgevoerd. Een kloek begin van de metamorfose, die door ons natte klimaat helaas een tijdje ‘in de ijskast’ moest worden gezet. Vervolgens is de grond rond deze struik met een paar grote zakken tuinaarde weer op een aanvaardbaar niveau gebracht. Zo kan er begonnen worden met een nieuwe invulling van dit stukje tuin dat oorspronkelijk bedoeld was om er meer eetbare waar te verbouwen.
 |
| Mansoor ofwel Asarum |
Maar
het is sowieso elk jaar weer leuk om een tuinplantenverkoper te bezoeken. Wie
planten afvoert moet nieuwe aanvoeren - dat is gewoon een verplichting voor
jezelf én voor het leven in de brouwerij van je tuin. Het is weliswaar nog wat
vroeg om daarmee te beginnen, maar binnenkort zal het aanbod maximaal zijn; dan
moeten we er echt op uit!
Tijd dus om naar buiten te gaan, gewapend met papier en potlood, om een verlanglijstje te maken - mede namens mijn tuin!
Heggenmussen
We hebben er best lang naar uitgekeken, met in februari ook nog een dag extra, maar nu komt het voorjaar toch echt in beeld. Maart roerde nog even zijn staart en april is soms wat twijfelachtig, met doen wat hij wil. Maar wij kunnen zelf wel uitmaken wat we willen. Gewoon naar buiten, met een (verlang)lijstje met de namen van planten die we helaas moeten vervangen en natuurlijk ook van planten die we er graag nog bij willen hebben. Want zo gaat dat met tuiniers: we zijn de menselijke variant van Rupsje Nooitgenoeg.
Wat bloeit er in april? Het fluitenkruid, Anthriscus sylvestris, neemt deze maand het voortouw en kleurt de bermen wit. Maak er een boeket mee en verzamel de zaden: dan floreren ze volgend jaar in je eigen tuin, tussen de vaste planten die óók nu in bloei komen, zoals de kievitsbloemen en de kerstrozen. Laat je fantasie de vrije loop en verspreid de planten over de hele tuin. Nieuwe bolgewassen mogen ook meedoen!
 |
| Kerstrozen in bloei |
De planten die als eerste in beeld komen voor dit experiment zijn de bolgewassen. Die kun je na de bloei per stuk uitgraven en verdelen over de tuin met één tot hooguit drie bollen bij elkaar. Om bij het planten van nieuwe gegadigden de bollen niet te beschadigen is het handig om er een houtje bij te steken. Zo nodig kun je de houtjes nummeren en noteren waar welke bolsoort geplant is. Maar het is niet ‘bolgoed al goed’.
Ook
vaste planten kun je nu voorzichtig opgraven, splitsen en verdelen over de hele
tuin. Niet teveel van dezelfde kleur bij elkaar en niet teveel van dezelfde
soort! De hoogte van de planten mag wèl een rol spelen. Verdeel eerst de
hoogste exemplaren over het hele tuinoppervlak. En doe dat vervolgens met de
lagere planten. Deze categorie bij voorkeur ook langs de randen van je tuin. Wissel
ze af met kruipertjes en bodembedekkers die zich óók tussen de vaste planten
mogen begeven. Tot zover!
Want
ook zonder al die opgravingen is er genoeg te doen, na de winter. Vorstschade
is weliswaar niet of nauwelijks voorgekomen, maar het staat nog niet vast dat
dit in de komende winters ook het geval zal zijn. Misschien moeten we ons nog
niet laten verleiden tot een grootschalige aanschaf van vorstgevoelige planten
- maar een béétje uitproberen moet kunnen.
 |
| Verbena bonariensis, ijzerhard, krijgt bezoek van een vlinder |
Zoals met de categorie matig winterharde planten ofwel winterhard gedurende een korte en niet te strenge vorstperiode. Daaronder vallen de blauwe treurceder en de portugese laurierkers, maar ook salie, lampepoetsergras (Pennisetum alopecuroides) en ijzerhard (Verbena bonariensis). Je kunt zelfs experimenteren met een perzikplant; die is ook hier in Nederland vorstbestendig, mits geplant in de volle grond. Denk je eens in: perziken, zomaar in je eigen tuin!
Het lampepoetsergras heeft overigens niets te maken met lampen en poetsen en ook niet met gras. De brede bladeren verkleuren van donkerrood naar grijsgroen. Ook mooi aan deze plant is de lange bloeitijd: van mei-juni tot maar liefst in de herfst. Daar heb je dus meer dan de hele zomer plezier van.
En
heb je wel eens gehoord van ‘windbloemen’? Dat zijn anemonen: ze hebben aan een
zuchtje wind al genoeg om in beweging te komen. De familie ‘Anemonen’ is
behoorlijk uitgebreid: er kan gekozen worden uit maar liefst 120 soorten.
Anemone coronaria is met 25 centimeter de grootste in deze familie - toch een
bescheiden afmeting. De kleuren van de bloemen variëren van donkerblauw, rood
en roze tot wit. Als je er veel van hebt kun je ze ook promoveren tot
‘snijbloem’, maar zelf zou ik deze windbloemen fijn vanuit de tuin naar mij
laten (z)waaien.
Kom, we gaan er weer op uit!
TUINKALENDER
► Nachtvorst kan in april en zelfs in mei nog steeds voorkomen. Houd daar
rekening mee en dek vorstgevoelige planten zo nodig af.
► Verzamel de nog achtergebleven afgevallen bladeren en laat ze betijen in het
compostvat.
► Maar begin ook met inventariseren: welke planten hebben de afgelopen natte
winter niet overleefd?
► Worden ze vervangen door dezelfde soort of kiezen we voor vorst- en regenbestendig-heid?
 |
| Groninger Kroontjes |
► Ook groenten kun je al in april buiten planten: broccoli, rode kool, spitskool, om er een paar te noemen.
► En niet te vergeten: pompeuze pompoenen!
► Binnen voorzaaien kan ook eerder: papavers, korenbloemen, zonnebloemen, mais, noem
maar op.
 |
| Korenbloemen! |
► Reserveer ook ruimte voor kruiden zoals basilicum, peterselie en tijm. Voorzaaien
of kant en klaar in (bloem)potjes kopen.
►Zaai in mei ter plekke de radijzen, worteltjes, bietjes en uien.
► Nu kunnen ook vaste planten rechtstreeks gezaaid worden zoals zonnebloemen, korenbloemen en goudsbloemen.
►En niet te vergeten kruiden: basilicum, peterselie, bieslook, lavas
(maggiplant) en anijs.
► En laat nog wat nestmateriaal voor het vogelvolkje liggen!
.JPG)
In míjn tuin...
... hebben alle planten de winter overleefd, voor zover je tegenwoordig nog kunt spreken van een winter. Het is nu meer een regenseizoen - een voortzetting van de herfst die hopelijk tot stilstand komt met het aanbreken van de lente. Ik zie daar nu misschien nog meer naar uit dan ‘vroeger’. Je drijfnatte tuin bekijken door drijfnatte ramen is niet iets om vrolijk van te worden. Maar zo te zien hebben mijn planten nog steeds geen last van wateróverlast - uiteindelijk zal het dus wel goedkomen.
Wat
ondertussen onder alle weersomstandigheden kan is plannen maken voor
aanpassingen. Waar wij ooit een vijvertje hadden heb ik wat jaren geleden een
moestuintje aangelegd met in het midden een verhoogd bedje voor mijn blauwe bessenstruik.
In de afgelopen jaren is het moestuintje met blauwe bessen en al flink verzakt,
wat het uitzicht op dat stukje tuin niet ten goede komt. Bovendien heb ik er
ook al heel lang geen ‘moes’ meer geplant en dus wordt het tijd voor een nieuwe
aanpak. |
Om te beginnen zakken tuingrond inslaan, acht of voor de zekerheid tien, want grond klinkt altijd in en het is fijn om bij zo’n klus zonder boodschappenoponthoud door te kunnen werken. Dan al die kiezelstenen verzamelen, handje voor handje. En waar laat je ze? Toch maar bewaren: in een lege zak van de nieuwe tuingrond. Het liefst zou ik morgen al beginnen, met de uitvoering van mijn plannen. Maar ik zal er toch nog even mee moeten wachten, tot aan dit huidige langdurig regenseizoen een einde komt. Wat intussen misschien ook ruimte biedt voor eventueel nóg meer ideeën!
 |
| De klimop in betere tijden, drukbezocht door het vliegenvolkje |
Zo is onze ooit dichtbegroeide afscheiding achter in de tuin in de loop van jaren vrijwel alle begroeiing kwijtgeraakt. De klimop daar heeft het inmiddels flink laten afweten. In het afgelopen jaar heb ik er kleine klimopstekjes tussen geplant en langere takken aangebonden, maar dat schiet letterlijk niet op natuurlijk. Nu overweeg ik toch om er goed bewortelde kant-en-klare klimop tussen te planten, gezellig dicht op elkaar, die ook al aangebonden kan worden. Het is weliswaar altijd fijn om iets te hebben waar je naar uit kunt kijken, maar het moet natuurlijk niet te lang duren. Zó hard groeit klimop nou ook weer niet. Dus staat deze plant genoteerd voor het eerste bezoek van dit jaar aan een tuincentrum. Het liefst ging ik er vandaag nog naartoe, maar de regen is spelbederver. Gelukkig lopen planten niet weg en die regen houdt wel weer op; éérst opruimen, in mijn tuin …
Februari is een fijne maand; duurt dit jaar weliswaar een dag langer, maar brengt ons toch vlot bij maart, die roert met zijn staart en ons op zijn beurt dichter brengt bij april, die dan weer doet wat ie wil. Zo struinen wij, voor je het weet, door onze ontluikende tuinen! Na een zachte winter zonder vorstschade voor onze planten is het fijn om op een droge dag weer eens een ‘rondje tuin’ te doen. De bladeren die sinds de afgelopen herfst onze tuinen bedekken kunnen nu bij elkaar geharkt/geveegd worden om vervolgens een bijdrage te leveren aan het groenafval. Ze worden gerecycled tot compost en biogas. En zelf glijd je niet meer uit over al dat natte blad.
 |
| Klein maar fijn: sneeuwklokjes! |
 |
| Corylus avellana, hazelaar |
Nog een mooie bloeier is de hazelaar, Corylus avellana, die al in de winter en als eerste (!) bloeiende katjes heeft. De hazelaar valt in de categorie ‘naaktbloeier’ omdat de bloemetjes eerder verschijnen dan de nieuwe blaadjes. En hazelnoten in je eigen tuin: wie wil dat niet?! Ik moet er wel even bij zeggen dat de opbrengst van mijn eigen struik niet veel voorstelt. Aanvankelijk dacht ik dat óf de vrouwelijke óf de mannelijke variant van mijn hazelaar ontbrak en dat dat de oorzaak was van mijn hazelnotentekort. Maar nu ik een en ander nog eens nalees op internet blijkt de hazelaar eenhuizig te zijn: de mannetjes en de vrouwtjes groeien samen aan dezelfde hazelaar! Eerst verschijnen de mannelijke katjes aan de takken, waar ze goed zichtbaar zijn omdat de bladeren nog moeten gaan groeien. Als de mannelijke katjes zijn uitgebloeid komen de vrouwelijke bloemen in beeld. Er zijn ook dan nog geen bladeren. Voor de voortplanting zorgt de wind: die neemt stuifmeel van een mannelijke bloem mee naar de ‘stempels’ van een vrouwelijke bloem. Maar de mannelijke en de vrouwelijke bloemen bloeien niet gelijktijdig; zelfbevruchting is zo niet mogelijk. Toch een ingenieuze voortplanting! Ik hoop de bloemetjes van de naaktbloeier in mijn tuin dit jaar waar te nemen, want uiteindelijk was het toch de bedoeling om hazelnoten uit eigen tuin te kraken. Zo nodig ben ik bereid om bij gebrek aan wind onze bladblazer in te zetten. Op een lage stand, dat wel.
 |
| Helleborus niger, licht besneeuwd maar vol in bloei! |
Ook mooi in het vroege voorjaar, in maart, zijn de kerstrozen, zoals Helleborus niger, die weliswaar voor de kerst echt te laat zijn, maar desondanks in geen enkele tuin mogen ontbreken. Ze zijn bestand tegen sneeuw en vorst en geven de voorkeur aan een plek in de halfschaduw, met ook wat zon dus. ‘Helleborus’ heeft meerdere Nederlandse namen: nieskruid, zelfs stinkend nieskruid, en ook nog heksenkruid. Daar moet de plant het dan maar mee doen. En mocht je in het najaar vergeten hebben om bloembollen te planten, dan kun je dat in het voorjaar alsnog doen met ‘bollen op pot’, ofwel opgepotte bollen. Ze worden in tuincentra bloeiend en wel aangeboden. Zo kun je precies zien wat je van dit bolgoed mag verwachten. Eenmaal uitgebloeid mogen ze, als het niet meer vriest, alsnog naar de tuin: ‘Tot volgend voorjaar!’
 |
| Bergenia, schoenlappersplant |
Tot de voorjaarsbloeiende bolgewassen horen ook sneeuwklokjes, tulpen en blauwe druifjes, hyacinten en natuurlijk krokusjes. Ook vaste planten als kerstrozen, schoenlappersplanten en de kleine maagdenpalm kleuren al in maart onze tuinen!
Nog even geduld dus; het voorjaar komt in zicht!
TUINKALENDER
► Wees bedacht op nachtvorst - het kán nog - en dek kwetsbare tuinplanten dan af.
► Controleer het tuingereedschap: moet er nog iets geslepen of vervangen worden?
► Neem een pen en blocnote mee op een rondje door de tuin: is er nog ruimte voor
iets nieuws?
► Maak dan een lijstje van je ‘hebbe’planten voor je naar het tuincentrum gaat,
zodat je bij thuiskomst zeker genoeg ruimte hebt voor de nieuwkomers.
► Neem ook een zak potgrond mee: inderdaad, voor je stekjes.
► En aarzel niet om tegenvallende planten in je tuin te vervangen.
► Want je compostvat heb je niet voor niets.
► Als het niet meer vriest kun je de regenton(nen) weer vol laten regenen.
.JPG)
► Het is nog vroeg in het seizoen: tijd genoeg om tuinliteratuur door te nemen -
en op goede ideeën te komen.
► Binnenkort gaan de vogels weer nestelen: borstel je nestkastjes goed schoon.
► Ruim niet alle takjes en blaadjes op: nestmateriaal!
► Breng zo nodig gaas aan onder de nestkast, zodat die onbereikbaar is voor vogelvangers op vier pootjes.
► Heb je ook een badgelegenheid voor vogels? Dagelijks kijkplezier!
In míjn tuin...
... heb ik nog lang kunnen nagenieten van de rozerood gekleurde blaadjes in de blauwe bessenstruik, een ‘eyecatcher’ tussen de vele tinten groen. Eerst aan de struik en daarna nog lang aan de voet van de struik. Mooi laten liggen! De herfst neemt veel - wat nog resteert is een toegift.
Het
kale krentenboompje steekt met zijn fraaie vertakkinkjes (dit woord bij scrabble vermijden om onenigheid te
voorkomen!) mooi af tegen de grijzige luchten die in dit jaargetijde de
boventoon voeren. Wordt het grijs deze winter nog ingeruild voor wit? Zullen we
ooit nog een sneeuwpop kunnen ‘oprichten’ in onze tuin?
Internet weet alles, dus daar ging ik te rade. Er werden maar liefst 17 (zéventien!) voortekenen gemeld die duiden op sneeuwval. Zoals: de haren in de nek van koeien zijn dikker, ongebruikelijke hoeveelheden eikels zijn uit de eikenbomen gevallen en muizen gaan op zoek naar eten in onze huizen. Daar voeg ik dan nog aan toe: een gewaarschuwd mens telt voor twee. En dus staat onze sneeuwschuiver, al een paar jaar werkeloos, klaar om tuinpad en stoep beloopbaar te houden én ik heb twee extra sjaals paraat, want het zal dan ook wel koud zijn buiten.
Onze tuinplanten weten als altijd nog van niets - of eigenlijk: ze wachten gelaten af wanneer vorst en sneeuw zullen toeslaan. Maakt het verschil voor mijn riddersporen? Die zijn gewend om in de winter bovengronds af te sterven, waarna ze in het voorjaar opnieuw uitlopen. Misschien ziet mijn tuin volgend voorjaar wel blauw van de Delphiniums, de ridders! Daar kan ik toch moeilijk bezwaar tegen hebben. Als er maar genoeg ruimte overblijft voor al die andere ‘tuingenoten’.
Misschien
maak ik me onnodig zorgen; er zijn geen twee jaren geweest met hetzelfde
verloop. En er staat bij ons nog steeds een sneeuwschuiver in de garage. Wat
roestig weliswaar, maar nog steeds geschikt om de oprit begaanbaar te maken.
En, eerlijk is eerlijk, in het voorjaar had het soms toch ook wel weer iets aardigs om bevroren planten te vervangen. Dé gelegenheid om de aanblik van je tuin te vernieuwen - we houden nu eenmaal van verandering.
 |
| Ooit ontsproten uit een tak uit de heg: ons ligusterboompje |
Heggenmussen
 |
| Erithacus rubecula, roodborst |
De laatste maand van het jaar en de eerste van het nieuwe jaar zijn meestal niet de aantrekkelijkste maanden om tijd in je tuin door te brengen. Nat, koud, glad, stormachtig en dan ook nog vroeg donker: we blijven lekker binnen. De tuin loopt niet weg. De vogels 'van stand' trouwens ook niet. Wat ik nog niet wist is dat er in vogelland onderscheid gemaakt wordt in drie categorieën: standvogels, trekvogels en 'deeltrekkers'. Van deze laatste categorie trotseert een deel onze winters terwijl het andere deel de wijk neemt naar warmere oorden. Zoals bijvoorbeeld roodborstjes: de mannetjes zijn kennelijk vorstbestendig, maar de vrouwtjes vliegen met het jonge grut zuidwaarts. Vinken en spreeuwen splitsen zich ook zo op wanneer de winter zich aandient. En daar blijft het niet bij. Graspiepers, kieviten, zanglijsters, boerenzwaluwen, spreeuwen en nog veel meer soorten laten ons in de steek. Hebben we dáár zo ons best voor gedaan om het ze hier naar de zin te maken?!
Gelukkig
kunnen we onze broodkorstjes en zakken met vogelvoer toch wel kwijt in de
komende tijd. Maar niet aan de kramsvogel en de koperwiek: zij hebben zich
aangepast aan onze winters. In plaats van insecten kiezen ze nu voor onze
bessen. Het is dus een goed idee om bessenstruiken niet helemáál leeg te
plukken. Wij kunnen immers naar een winkel om onze honger te stillen.
Veel
vogels uit het noorden van Europa trekken nu zuidwaarts, waaronder ook
roodborstjes, die tot de agressiefste van alle zangvogels worden gerekend. Ze
jagen ‘onze’ roodborstjes weg: vrouwtjes en jongen vooral. Maar heb je een tuin
met (veel) ruimte en groenblijvende struiken én vogelvoer, dan wil het
roodborstvrouwtje met haar gezin ook wel hier overwinteren.
Tot
zover de verzorging van het vogelvolk in onze wintertuin. Nu de planten nog.
Hoe
gaat de komende winter verlopen? Moeten we de potplanten naar binnen halen?
Zijn er vaste planten in onze tuin die bescherming nodig hebben in verband met
vorst? Of wordt het vooral een natte winter? Zo hier en daar worden tipjes van
de wintersluier opgelicht. Het KNMI heeft al een idee van de
weersomstandigheden in 2024: het zou zomaar het warmste jaar tot nu toe kunnen
worden. Veroorzaker van deze temperatuurstijging is El Niño: ‘… een periodieke
opwarming van oceaanwater.’ Aan het oppervlak soms wel drie graden Celsius meer
dan voorheen. Maar Europa ligt vooralsnog buiten de invloed van de
belangrijkste banen van El Niño. Het wordt dus waarschijnlijk een gewone
Hollandse winter, met voor de zekerheid een zak natuurvriendelijke
‘dooikorrels’ bij de hand. Het ‘normale’ strooizout kan schade
toebrengen aan metaal, asfalt en beton en brengt sommige watersoorten en dieren
in gevaar.
Onderzoekers van de Washington State University wilden óók een meer natuurvriendelijk
middel en zagen dat door een chemische degradatie en natuurlijke gisting van
druivenschillen het ijs sneller smolt en daarbij ook veel minder schade
toebracht aan asfalt en beton. Ook zou deze oplossing minder schade toebrengen
aan de natuur, en dan vooral aan nabijgelegen grondwateren of
oppervlaktewateren. Goed nieuws voor de producenten van
druivensap: een nieuwe afnemer van druivenschilletjes! En vooralsnog: don’t try
this at home, met je druiventros!
 |
| Ooit hadden wij de druiven voor het grijpen - maar ook aan het leven van druivenranken komt een einde ... |
Fijne winter!
TUINKALENDER
► December is dé feestmaand van het jaar: dat vraagt om ‘pindaslingers’ in de tuin, waar achtergebleven vogels er graag een pindaatje van meepikken.
► Rijg daarvoor samen met de (klein)kinderen ongedopte pinda’s aan een stevige
draad en versier daarmee een struik die goed in het zicht staat.
► Pinda’s die bij het rijgen per ongeluk opengedrukt worden kun je ‘verwerken’ in gesmolten vet met wat olijfolie. Met een touwtje erin laten stollen in een vormpje of kopje.
 |
| Pinda's voor het pikken! |
► Net als dagelijks vers water om de dorst te stillen.
►En natuurlijk ook om in te badderen - vogels zijn ‘schoon’, in alle opzichten!
► Mocht het echt gaan vriezen, strooi dan zand op het gladde pad naar je
voordeur. Wordt ook door bezoek op prijs gesteld.
► Mocht het echt gaan sneeuwen, tik de sneeuw dan van doorbuigende takken.
► Wie ook in de winter wil tuinieren kan zich uitleven met het snoeien van rozen,
tenzij het vriest. Dan kan het ook nog in februari of maart.
► Eind december is
de ideale tijd voor het snoeien van je druif, ook tenzij het vriest.
► Dan blijf je lekker binnen, met een (tuin)boekje in een hoekje.
► Gezellige feestdagen en een mooi jaar, binnen en buiten, in 2024!
 |
Nieuwe artikelen verschijnen in december, de maand waarmee we dit jaar feestelijk afsluiten en uitkijken naar een jaar waarin we nu écht onze goede voornemens in de praktijk gaan uitvoeren en ondertussen in alle seizoenen het beste ervan maken. De herfst biedt ons daarbij mogelijkheden om alvast een goed begin te maken, want er is een scala aan herfstbloeiers om ook nu nog kleur en fleur te geven in je eigen tuin Trotseer wind en regen en geniet ervan! |
In míjn tuin...
...heeft de droge zomer, zoals in veel andere tuinen, toch wat sporen nagelaten, vooral in de vorm van ‘scheuren’ in de grond, die hier goeddeels uit klei bestaat. Wonderwel zijn mijn planten overeind gebleven, zonder langdurige ‘sproeisessies’. Waar echt nodig hebben we slappe blaadjes met een gietertje water weer overeind geholpen. Veel planten blijken dus redelijk bestand tegen hoge temperaturen. En nu is het alweer voorbij, die mooie zomer…
Op
23 september jl. om 10 voor 9 ’s ochtends heeft de astronomische herfst zijn
intrede gedaan. Dag en nacht duurden op deze dag even lang: precies 12 uur!
Hoe
nat of droog de herfst dit jaar zal verlopen moeten we nog even afwachten, maar
voor de ‘nabloeiers’ zou een regenachtig weerbericht toch wel fijn zijn. Waar
planten in de afgelopen zomer het loodje hebben gelegd kunnen we op zoek naar (droogtebestendige?)
vervangers. Verwacht wordt dat zo’n warme zomer eens in de twintig jaar voorbij
zal komen. Het loont dus de moeite om ons plantenarsenaal nu weer op peil te
brengen, om ook in de herfst nog zicht te hebben op een bloeiende tuin.
Zo ben ik me dus te buiten gegaan bij een kweker in de provincie, ook nog net op tijd voor de ‘winkeldochters’: artikelen die achterblijven en alsnog tegen gereduceerd tarief worden aangeboden. Dat was een leuke verrassing. Weliswaar was het assortiment al flink uitgedund, maar uiteindelijk gingen we toch met een krat vol mooie planten (allemaal nog in bloei!) naar huis.
 |
| Hebe Donna Britta |
Hebe Donna Britta spant voor mij de kroon: bloeit uitbundig roodpaars tot de vorst daar een eind aan maakt. Dat zou met de tegenwoordige winters dus wel eens lang kunnen duren. Spannend!
Nog
zo’n aanwinst voor mijn tuin is de Rode zonnehoed: Echinacea ‘MOOODZ Awake’
(nee, geen tikfout, die drie o’s), uit de composietenfamilie Asteraceae. Een
vaste plant, die een halve meter hoog wordt. Kleur: roodpaars. Dat is niet
verkeerd in de groene omgeving in je tuin: een opgewekte kleur ook tussen het
meer gebruikelijke wit, blauw, geel, rood en rose. Ook een pluspunt: deze plant
bloeit de hele zomer, ook nog in september, en is een aantrekkelijk
tussenstation voor bijen en vlinders. Als de bloemen verwelken kun je de bloeistengels
terug knippen: voor een volgende bloei! In de winter laat deze ‘zonnehoed’ zijn
blad vallen, geen onbekend verschijnsel in onze tuinen.
Maar voorlopig is het herfst! De weersverwachting rekent op een ‘milde maar wel natte herfst’. Laten we nog even genieten van onze ijsvrije tuin!
Heggenmussen
De zomer ligt definitief achter ons: het is herfst en langzaam maar zeker zien we hoe bomen en struiken hun bladeren laten vallen. Het dwarrelt voor je ogen. Misschien iets minder dan we gewend zijn sinds in de afgelopen maanden al bladeren ‘gedropt’ werden. Maar nu is het menens: naar buiten om het dorre bladgoed te verzamelen! Stoepen en opritten kunnen glibberig worden van nat gebladerte. Maar het schoonharken van het gazon is ook belangrijk. Gras is gevoelig voor licht en kan onder zo’n laag nat blad afsterven.
Heb
je een vijver(tje), dan moeten ook daar de afgevallen bladeren uit gevist
worden. Kikkers overwinteren niet alleen op het land; sommige soorten duiken
letterlijk onder in de winter, voor zoiets als een winterslaap, op de bodem van
de sloot of vijver waar ze in de zomer vertoefden. We krijgen de koudbloedige
beestjes voorlopig niet meer te zien en dat geldt ook voor de watersalamanders -
we laten ze fijn met rust.
 |
| Hortensia in herfstkleur |
Buiten
is er met herfstbloeiers nog genoeg leven in de brouwerij. Hortensia’s behouden
hun bloem‘bollen’, geraniums bloeien onverminderd door en Persicaria
amplexicaulis (duizendknoop) bloeit zelfs door tot de eerste nachtvorst. Zonder
meer een aanrader, deze kanjer. Want ook in de herfst kun je nog nieuwe
aanwinsten planten. Maar wacht daar niet te lang mee; met de winter in aantocht
neemt bij de plantenverkopers het assortiment langzaam maar zeker af. Jammer,
maar soms ook een verrassing, bijvoorbeeld als planten ‘afgeprijsd’ zijn.
Maak
thuis een lijstje met je voorkeuren. Want we weten uit ervaring: je komt altijd
planten tegen die je niet genoteerd hebt, maar die je ‘bij nader zien’ absoluut
in je tuin wilt hebben! Waar je met impulsieve aankopen tegenaan loopt is de
beschikbare ruimte in je tuin. Je moet dus afwegingen maken - tegenwoordig heet
dat ‘keuzestress’. Een luxeprobleem, omdat er zovéél mogelijk is. Laten we ons
daarom beperken tot het ‘herfstassortiment’: planten die nú bloeien. Dat zijn
er verrassend veel. En je hoeft er niet altijd naar te raden, want ‘herfst’
komt bij sommige planten ook voor in hun naam, zoals ‘Herfstanemonen’ en
‘Herfstaster’. De herfstanemonen zijn er overigens al vroeg bij: hun bloei
begint in augustus en houdt stand tot het najaar overgaat in de winter! Herfstanemoon
‘Robustissima’ bloeit rose van eind juli tot in oktober. Een hoge plant met
forse bloemknoppen: robuust!
 |
| Een koolwitje landt op een herfstaster |
De herfstasters zijn met hun late (en lange!) bloei aantrekkelijke planten voor bijen en vlinders. Verkrijgbaar in meerdere kleuren en ook nog in twee ‘uitvoeringen’: ster- en sprietvorm. Ze floreren in de zon, maar ook in de schaduw. En dat geldt ook voor ‘Verbena Bonariensis’ (IJzerhard): een echte vlinderlokker met zijn paarse bloemen. De ‘IJzerhard’ zaait zich zelf uit: een plant waar je ‘geen omkijken naar hebt’, maar die het wél waard is om dat toch te doen!
Wil
je al eerder de insecten in je tuin bedienen dan is de ooievaarsbek Geranium
Gerwat (ook wel Geranium ‘Rozanne’ of Geranium ‘Jolly Bee’ genoemd) een
aanrader. Deze insectentrekker bloeit van mei tot de eerste nachtvorst (dat kan
misschien nog wel even duren?) met 6 cm. grote bloemen.
Een andere aantrekkelijke plant is het Purperklokje, Heuchera, waarvan wel zestien (!) varianten beschikbaar zijn. Daar móet er een bij zijn die precies voldoet aan jouw verwachtingen! Bijzonder: deze plant behoudt jaarrond zijn bladeren die ook nog per variant van kleur verschillen: van donkerpaars tot bijna zwart. Zo kun je zelfs in milde winters, zoals wij die tegenwoordig meemaken, óók met kleur ‘spelen’.
 |
| Klimop 'in bloei' |
Nog zo’n jaarrond-plant is ouwe trouwe klimop, Hedera helix. Een bescheiden plant qua onderhoud; af en toe wat uitstekende takjes snoeien en één keer per jaar de ‘contouren’ bijknippen: dat is alles. Klimop bloeit aan het eind van de zomer met grappige groene bolletjes, samengesteld uit nog kleinere groene bolletjes, waar late vlinders, zoals de dagpauwoog en de gehakkelde aurelia, zich nog even kunnen laven aan nectar voor ze naar het zuiden vertrekken of bij ons aan hun winterslaap beginnen. Dan nemen de wakkere vogels die hier achtergebleven zijn het stokje over en eten de nog resterende donkerblauwe besjes op. De zomer is écht voorbij …
TUINKALENDER
►Tijd voor je regenjas: het is nog herfst - en niet alleen in je tuin.
► Van 28 op 29 oktober gaat de wintertijd weer in: we draaien de wijzers van de
klok een uur terug.
 |
| Rosa Albéric Barbier |
► Potplanten hoeven nog niet naar binnen - pas als de nachtvorst zich aandient
► Rozen doe je een plezier met wat mest: ze groeien nog even door.
► Verzamel de gevallen bladeren in een vuilniszak, prik daar gaatjes in en laat het blad zo buiten composteren.
► Maar je kunt de bladeren ook tussen de tuinplanten leggen: een beschermlaagje bij vorst.
► Wordt vorst aangekondigd haal dan kwetsbare potplanten naar binnen.
► Laat in dat geval je houten regenton voor de zekerheid leeg lopen en sluit de toevoer
af.
► Vergeet niet bollen te poten: voor mooie verrassingen in het nieuwe (voor)jaar.
► En vergeet vooral niet: ook de herfst heeft zijn charme!
.JPG)
